Signaleren van eenzaamheid: dit zijn de opties

Er is nu meer aandacht voor eenzaamheid. Daar komt vaak de vraag bij: signaleren we bij voldoende mensen dat zij nu met eenzaamheid te maken hebben? Hierbij kan een ‘signaalpunt eenzaamheid’ helpen. Na een omschrijving van het belang van signaleren, staan hier verschillende voorbeelden, reflectie en professionele informatie om uw eigen keuze te maken. [Disclaimer: één van mijn opdrachtgevers is het ministerie van VWS, die het verderop genoemde Signaalpunt steunt].

Signaleren is nodig

Eén van de bouwstenen om eenzaamheid aan te pakken is het signaleren van mensen die eenzaam zijn. Want als we niet weten wíe eenzaam is, is het niet mogelijk om hen via maatwerk te ondersteunen. De cijfers laten zien dat eenzaamheid overal in Nederland veel voorkomt. Toch leeft vaak de vraag: wie zijn die mensen? Hoe kunnen we ze vinden? Die vraag is logisch, want op eenzaamheid rust een taboe: mensen vinden het moeilijk om aan te geven dat ze zich eenzaam voelen. Ook vinden veel mensen het lastig om eenzaamheid te bespreken én zijn ze niet bekend met signalen die kunnen wijzen op eenzaamheid. Het is daarom goed om inwoners, betrokken burgers, vrijwilligers, professionals en ondernemers bewust te maken van signalen van eenzaamheid (zie hier het overzicht van mensen die een bijzonder rol kunnen hebben). U kunt hierbij gebruik maken van de Signaleringskaart eenzaamheid.

Signaalpunt kan helpen

Iedereen die mensen signaleert die (mogelijk) met eenzaamheid te maken heeft, kan het contact aangaan. De praktijk leert dat dat niet iedereen gegeven is. Soms hebben mensen schroom, kunnen of willen ze niet. Want het goede gesprek voeren vraagt een open, empathische houding, tijd en aandacht. Voor die situaties is het daarom handig als er een lokaal ‘signaalpunt eenzaamheid’ is: een laagdrempelige plek waar mensen hun zorgen over eenzaamheid kunnen delen. En waarbij signaleerders weten dat deskundigen het signaal oppakken en opvolgen.

Varianten van signaalpunten

Een signaalpunt is een plek waar mensen hun signaal rond eenzaamheid kunnen afgeven. Dat kan vaak bij het lokale welzijnswerk, een buurtinformatiepunt of het Wmo-loket. Maar: die plekken zijn beperkt telefonisch of fysiek bereikbaar. Bovendien zijn ze er vaak niet op voorbereid om na een signaal direct in actie te komen en bestaat de kans dat een signaal niet wordt opgevolgd. Dat is frustrerend voor de signaleerder en houdt eenzaamheid onnodig in stand. Daarom kiezen partijen in steeds meer gemeenten ervoor om aparte ‘signaalpunten eenzaamheid’ in het leven te roepen: online plekken waar 24/7 signalen afgegeven kunnen worden mét een werkwijze om signaleren op te volgen. Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden, zoals die via internet duidelijk worden.

1. Flyer met oproep, Zwolle

In Zwolle is een flyer verspreid. De flyer roept mensen op om te mailen. Ook kunnen ze één uur per week terecht op een inlooppunt om hun zorgen te delen.

2. Meldpunt Eenzaamheid Twenterand

In Twenterand bestaat het Meldpunt Eenzaamheid. Zorgen kunnen mensen daar melden via een telefoonnummer en een e-mailadres. Ook kunnen mensen terecht: één tot vijf ochtenden per week.

3. Meldpunt Eenzaamheid Voorne

Het Meldpunt Eenzaamheid in Voorne is bereikbaar via een telefoonnummer en een e-mailadres.

4. Meldpunt Eenzaamheid Haagse Community tegen Eenzaamheid

Het Meldpunt van de Haagse Community tegen Eenzaamheid is speciaal bedoeld voor ondernemers en medewerkers van bedrijven als één van hun klanten eenzaam is en graag hulp wil. Een melding kan digitaal gedaan worden en komt binnen bij een team van de gemeente Den Haag. Het meldformulier is overigens zo omvangrijk, dat potentiële melders opgeroepen worden zich hier niet door te laten afschrikken.

5. Signaalpunt tegen eenzaamheid Zeist

In Zeist is het Signaalpunt tegen Eenzaamheid actief. Hier kunnen mensen zelf, hun omgeving, maatschappelijke partners en lokale ondernemers hun zorgen digitaal delen.

Signaalpunt met steun van VWS

De meeste meld- of signaalpunten op deze pagina zijn lokaal ontwikkeld. Alleen het voorbeeld van Zeist maakt gebruik van het Signaalpunt tegen eenzaamheid zoals door het ministerie van VWS wordt ondersteund vanuit het Actieprogramma Een tegen eenzaamheid. Het is ontwikkeld met ervaringen in Rotterdam en ontwikkelt zich door met ervaringen van nieuwe gemeenten. De leverancier geeft aan dat gewerkt wordt volgens ISO-normen, dat voor elke gemeente een “Data Protection Impact Assessment” is voorbereid en dat met elke gemeente een verwerkersovereenkomst wordt gesloten. Het is lokaal op maat te maken, 24/7 beschikbaar en wat betreft de AVG:

• legt het alleen minimale informatie vast;
• kent het de mogelijkheid tot bezwaar en directe verwijdering;
• logt het de toegang tot data;
• maakt het gebruik van 2-factor authenticatie;
• houdt het de data niet langer vast dan nodig.

Voor zover ik weet, is dit Signaalpunt het enige instrument dat specifiek gericht is op eenzaamheidsmeldingen en om deze AVG-proof te ontvangen en op te volgen. Daarom zijn op dit moment steeds meer gemeenten geïnteresseerd om dit VWS-signaalpunt te introduceren.

Informatie