Zo gaat u aan de slag met eenzaamheid

Hier leest u hoe u als gemeente, maatschappelijke organisatie of ondernemer aan de slag kunt om eenzaamheid te voorkomen of tegen te gaan. 

1. Algemeen

Omdat eenzaamheid een subjectief gevoel is en bij elk mens een andere oorzaak (of combinatie van oorzaken) heeft, vraagt de aanpak van eenzaamheid om maatwerk. Daarvoor is de inzet van partijen op lokaal niveau nodig, want lokale partijen kunnen contact leggen met mensen die eenzaam zijn. Ook is een lange adem nodig om de eenzaamheidscijfers wezenlijk te verlagen, want het gaat om veranderingen bij mensen, ondersteund door samenwerking tussen veel partijen. Lijkt het daarom onbegonnen werk? Welnee, want we weten inmiddels heel goed welke inzet nodig is. En er zijn veel hulpmiddelen beschikbaar. Met één kanttekening: alle informatie kan doen lijken alsof alles ‘planmatig’ is op te lossen. Dat is echter niet waar: het gaat ook om verbinding en het realiseren van een beweging. Daarvoor is het juist nodig om níet te plannen. En die balans vinden tussen ‘plannen’ en ‘loslaten’: dat is de kunst!

2. De inhoud: zes bouwstenen

Om in uw gemeente succesvol eenzaamheid te voorkomen of tegen te gaan, is het belangrijk om in samenhang aan de volgende bouwstenen te werken (1):

  • Weten: zorgen voor bewustwording en agendering bij mensen en organisaties. Zodat iedereen weet dát eenzaamheid een groot en actueel vraagstuk is, dat partijen willen helpen dit tegen te gaan. Ook gericht op het bespreekbaar maken van eenzaamheid;
  • Vinden: herkennen en vinden van eenzamen. Zodat u daadwerkelijk in contact komt met mensen die eenzaam (kunnen) zijn en hen kunt ondersteunen. Dit kan door elke individuele burger, maar ook door vrijwilligers en professionals die veelvuldig contact hebben met inwoners;
  • Ondersteunen: zorgen voor ondersteuning en activering. Zodat eenzame mensen, nadat ze ‘gevonden’ zijn, ook daadwerkelijk geholpen worden. Movisie onderscheidt zeven manieren van ondersteuning  (2):
      1. bieden van praktische ondersteuning (bijvoorbeeld: helpen met administratie, bieden van vervoer en ontlasten mantelzorger);
      2. helpen verbeteren van sociale vaardigheden (bijvoorbeeld: meer initiatief bij het contact opnemen met anderen, taalles);
      3. bieden van ontmoetingsmogelijkheden (bijvoorbeeld: organiseren van een wandelclub, concert, etentje of kaartavond);
      4. faciliteren van persoonlijk en betekenisvol contact (bijvoorbeeld: maatjes- of mentorproject, bezoekdienst);
      5. helpen vinden van een sociaal gewaardeerde rol (bijvoorbeeld: vrijwilligerswerk en arbeid);
      6. helpen vinden van bezigheden of afleiding (bijvoorbeeld: tuinieren, wandelen, schilderen of een cursus volgen);
      7. ontwikkelen van realistische verwachtingen over sociale situaties (bijvoorbeeld: helpen doorbreken van negatieve gedachten en verwachtingen).
  • Kwaliteit bieden: zorgen voor voldoende kwaliteit en deskundigheid van alle betrokkenen. Zodat de inzet door iedereen zo effectief mogelijk is;
  • Samenwerken: zorgen voor goede samenwerking tussen iedereen. Zodat partijen elkaar opzoeken om maatwerk te kunnen leveren, van elkaar kunnen leren en ‘samen sterk’ zijn bij bijvoorbeeld het agenderen en vinden van eenzame mensen;
  • Informeren: zorgen voor het makkelijk en snel kunnen vinden van informatie over eenzaamheid en mogelijke interventies. Zodat mensen die eenzaam zijn, hun netwerk én alle vrijwillige en betaalde hulpverleners precies en eenvoudig interventies kunnen aanbieden.

 

Bronnen

1.  Gebaseerd op Coalitie Erbij, 2018. Handreiking Lokale aanpak van Eenzaamheid. Utrecht: Coalitie Erbij

2.  Movisie Verbebetertool Eenzaamheid

3. Het proces: samenwerking tussen alle domeinen

Het is verstandig om eenzaamheid stap voor stap aan te pakken en geleidelijk partijen te betrekken. Uiteindelijk zult u zien dat u gebruik kunt maken van in totaal maar liefst twaalf domeinen. Elk van deze domeinen kan een bijdrage leveren:

  1. gemeente, algemeen en vanuit alle onderstaande domeinen;
  2. zelforganisaties, zoals ouderenbonden, cliënten- en patiëntenorganisaties;
  3. ondernemers, zoals supermarkten, kappers en notarissen;
  4. organisaties rond integratie, zoals asielzoekerscentra, Vluchtelingenwerk, reclassering;
  5. organisaties rond schuld en armoede, zoals de gemeentelijke kredietbank, incassobureaus, schuldhulpverleners;
  6. zorg- en welzijnsorganisaties, inclusief vrijgevestigde (para)medici;
  7. woningcorporaties & bouw;
  8. kunst en cultuur, waaronder openbare bibliotheken en centra voor de kunsten;
  9. geloofsgemeenschappen;
  10. sport en bewegen, zoals sportscholen en -verenigingen;
  11. onderwijs: lager, middelbaar en hoger onderwijs;
  12. financiële sector, zoals banken, verzekeraars en lokale/regionale goededoelenfondsen.

Misschien wilt u in ‘klein’ beginnen, met alleen de gemeente, zorg-, welzijn- en zelforganisaties? Later kunt u uitbreiden met andere sectoren. Zie ook onderstaand voorbeeld van een gemeentelijke eenzaamheidscoalitie.

 

4. Het proces: in zes stappen naar resultaat

Het is geen hogere wiskunde, maar als u wilt beginnen met de aanpak van eenzaamheid op lokaal niveau, dan kunt u de volgende zes stappen volgen  (1):

  1. initiatief nemen: gaan praten met mensen binnen en buiten uw organisatie. Op zoek naar gelijkgestemden en ideeën voor de aanpak;
  2. feiten en cijfers verzamelen: onderzoeken in welke mate eenzaamheid in uw gemeente voorkomt. Dat kan heel eenvoudig via deze site;
  3. beginnen met organiseren: benader andere mensen en organisaties om samen te gaan werken aan dit onderwerp. Nodig hen bijvoorbeeld uit voor een startconferentie en/of een werkgroep;
  4. plan maken: vanuit de (beginnende) organisatie kunt u samen een plan maken. Waarin u keuzes maakt: wie doet wat wanneer, met welke middelen en binnen welke voorwaarden?;
  5. plan uitvoeren: zorgen voor slimme, effectieve en efficiënte uitvoering van de plannen;
  6. zorgen voor permanente aandacht, door het plan voortdurend bij te stellen en aan te passen, de organisatie goed te borgen, mensen blijvend te motiveren en inspireren en zoveel mogelijk aansluiting bij bestaand beleid te zoeken.

 

Bronnen

1.  Gebaseerd op Coalitie Erbij, 2018. Handreiking Lokale aanpak van Eenzaamheid. Utrecht: Coalitie Erbij

Altijd als eerste op de hoogte?

[yikes-mailchimp form="1"]

Contact

[contact-form-7 id="113" title="Contactformulier"]

Contactgegevens

Hugo van den Beld

 info@aanpakeenzaamheid.nl

 06-81715500

 Carolina van Nassaustraat 147 2595 SX Den Haag

Wilt u niets missen over de ontwikkelingen van de aanpak van eenzaamheid?

Abonneer uzelf nu op de tweewekelijkse nieuwsbrief van Aanpakeenzaamheid.nl en ontvang relevante artikelen over de aanpak van eenzaamheid. Mis het niet.

Je bent succesvol ingeschreven!