Een klein gebaar door de buurt? Zo werkt het tegen eenzaamheid.

Langdurig eenzame mensen kunnen baat hebben bij burenhulp. Dat kan uitstekend via een klein gebaar of klein contact. Als professionele of vrijwillige hulpverlener kunt u dit burencontact stimuleren. Ontdek hier waarom dat kleine gebaar zo belangrijk is en waaruit het kan bestaan. Leer ook welke rol vrijwilligers en professionals kunnen spelen om dit burencontact te bevorderen en hoe zich dit verhoudt tot professionele hulp.

Niet altijd knuffelbaar

Eenzaamheid gaat om een gebrek aan betekenisvolle contacten. Sommige mensen zijn langdurig eenzaam; daarover gaat dit bericht. Voor mensen die langdurig eenzaam zijn is eenzaamheid vaak niet makkelijk op te lossen. En: deze mensen zijn niet altijd benaderbaar of knuffelbaar. Het kunnen mensen zijn met psychische of verstandelijke problemen, met verslaving, met veel wantrouwen in andere mensen. Of ze staan niet open voor contact, klagen veel of hebben de neiging te blijven ‘kleven’ aan nieuwe contacten.

Meer kwetsbare mensen in de maatschappij

Er wonen steeds meer kwetsbare mensen in wijken en buurten. Oorzaken zijn onder andere de extramuralisering van de zorg (‘van de bossen naar de buurt’) en de noodzaak voor ouderen en mensen met een beperking om langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Voor kwetsbare mensen zijn de eigen straat en buurt vaak extra belangrijk, want ze zijn vaak thuis en hebben minder geld te besteden.

Thuis is extra belangrijk

Het eigen huis is een thuis en ook die plek is extra belangrijk voor kwetsbare mensen. Want het is voor hen een eigen, veilige plek. Waar ze hun wereld kunnen overzien en waar zaken onder controle zijn. En waar ze hun grenzen bepalen en kunnen zijn wie ze zijn. Kwetsbare mensen ervaren vaak obstakels voor:

• afspraken buitenshuis, want er is onzekerheid, bijvoorbeeld over de mensen die ze zullen ontmoeten of die hun situatie niet begrijpen, de kleding die ze aan moeten trekken, het gebrek aan een (mooi) verhaal, verwachte ‘moeilijke’ vragen of omdat ze niet weten wat te zeggen;
• afspraken in hun eigen huis, want ze zijn bijvoorbeeld bang dat buren hen zielig gaan vinden, het huis niet netjes is, ze geen geld voor koffie en iets lekkers hebben of dat hun verhaal verder verteld wordt. Ook weten ze niet hoelang het bezoek blijft of kunnen ze -wederom- het gebrek aan een (mooi) verhaal ervaren.

Een klein gebaar vanuit burencontact

Zoals hierboven duidelijk wordt, zijn de buurt en het eigen huis voor ernstig eenzame mensen belangrijk. Tegelijkertijd is contact buitenshuis en in hun eigen huis voor hen vaak bezwaarlijk. In zo’n situatie kan een klein gebaar vanuit burencontact het verschil maken. Dit kleine contact kan bijvoorbeeld zijn:

• elkaar letterlijk ‘zien’ als buur;
• elkaar groeten;
• belangstelling tonen;
• complimentje geven;
• eens per week een boodschap voor iemand meenemen;
• de groencontainer voor iemand aan de weg zetten;
• een pakketje voor iemand aannemen;
• af en toe iemands hondje uitlaten;
• iemand een kerstkaart sturen.

Tip: klein contact kan ook goed werken door juist hulp te vragen van de eenzame persoon, zoals het aannemen van een pakketje of het doen van een boodschap. Dit versterkt de gelijkwaardigheid en het gevoel van betekenis.

Rol voor vrijwilligers of professionals

Vrijwilligers en professionals kunnen het kleine gebaar via burencontact stimuleren. In het contact met:

• de persoon kunnen ze duidelijk maken dat het er niet om gaat om vrienden te worden met de buren of bij elkaar over de vloer te komen. Maar dat het er om gaat elkaars naam te kennen, elkaar te groeten en iets kleins voor elkaar te doen;
• de buren kunnen ze aangeven dat het er niet om gaat om hulpverlening te bieden of als praatpaal te dienen, maar om klein, menselijk contact. Ook hoeven buren geen deel uit te gaan maken van een sociaal netwerk van een buur die eenzaam is.

Burenhulp versus professionele hulp

De vraag is wel: hoe verhoudt burenhulp zich ten opzichte van professionele hulp? Burenhulp gaat veel meer om gelijkwaardigheid en relaties van mens tot mens, zonder diagnoses en dossiers. Professionele hulp en burenhulp kunnen goed naast elkaar bestaan, maar bij burenhulp is het nog belangrijker om grenzen aan de hulp te bewaken. Het is vooral belangrijk dat ‘normale’ inwoners niet het gevoel krijgen dat ze een hulpverlenende rol moeten pakken: dat ze allerlei dingen moeten doen en problemen moeten oplossen.

Tot slot: zo werkt het kleine gebaar

Via continue, kleine gebaren kunnen buren op een gelijkwaardige manier met eenzame buurtbewoners omgaan. Juist die kleine stappen wekken veiligheid en vertrouwen op. Dit kan er op termijn voor zorgen dat ernstig eenzame mensen zich meer openstellen voor aanvullende, wellicht professionele en intensievere ondersteuning.

Wat zijn uw ervaringen met het kleine gebaar? Hoe stimuleert u burenhulp aan kwetsbare en eenzame inwoners? Laat het achter in een reactie onder dit bericht.

Informatie