Gebruik deze metafoor om eenzaamheid tegen te gaan bij mensen met onzichtbaar lijden

[Gastbijdrage] Mantelzorgers, mensen met een chronische aandoening en mensen met niet-aangeboren hersenletsel hebben een vergroot risico op eenzaamheid. Hun lijden is vaak onzichtbaar. Gelukkig kunt u met de metafoor van een ‘parelsnoer’ helpen om hun eenzaamheid te verlichten of te verminderen.

Onzichtbaar lijden

Door hun aandoening verliezen mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en een chronische aandoening (CA) vaak hun werk of hobby. Zo wordt hun netwerk steeds kleiner. Bij mantelzorgers komt dat doordat ze vaak gebonden zijn aan huis vanwege de constante zorg voor een zorgbehoevende. Hun onzichtbaarheid is vaak de oorzaak van hun lijden. Het zorgt ervoor dat ze zich niet erkend weten en onbegrepen voelen, waardoor ze zich terugtrekken uit de samenleving.

Voor en na de ziekte

Deze mensen, zowel de getroffene als de mantelzorger, hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat zij een leven voor de zorgsituatie hebben gekend en het daaraan gekoppelde toekomstperspectief. Het ervaren van onbegrip door de omgeving, de veranderde positie ten opzichte van anderen, de verlieservaringen en het bijhorende gevoel van schaamte, zijn risicofactoren voor het ervaren van negatieve gevoelens van eenzaamheid in dit veranderd leven.

Wat te doen?

De hamvraag is natuurlijk: hoe pak je dit onzichtbare en veelzijdige beestje aan bij deze risicogroepen? Ook bij hen vraagt het een respons op maat, eenzaamheid is een subjectief gevoel en dus voor iedereen anders, zoals een vingerafdruk. Het start bij erkenning geven en te luisteren naar ieders verhaal, zonder oordeel, maar gewoon: luisteren. De volgende stap is samen de weg bewandelen om uit de negatieve spiraal te geraken. En dit betekent niet dat eenzaamheid altijd moet bestreden worden, het is niet altijd op te lossen, we kunnen er wel leren anders mee om te gaan.

Concreet instrument

Eenzaamheid is moeilijk te vatten, het lijkt abstract en ongrijpbaar, net omwille van de persoonlijke en subjectieve ervaring. Omwille van de restletsels bij personen met NAH en een CA, zoals bijvoorbeeld een vermindering van cognitieve en fysieke vermogens, geheugenproblemen of een verstoorde emotieregulering, is het aan te raden om een concrete tool aan te reiken. Tevens blijkt het gebruik van beeldspraak voor hen een werkbare en begrijpbare wijze.

Metafoor van de parelsnoer

Ik introduceer voor hen de metafoor van de parelsnoer. De parels staan voor het (opnieuw) zichtbaar maken van eigenschappen, krachten en kwaliteiten die eigen zijn aan de persoon. Door de aandoening zijn deze vaak ondergesneeuwd geraakt en niet meer zichtbaar voor de persoon zelf en zijn omgeving. Door de ingrijpende gevolgen die gepaard gaan met de aandoening blijven er ook nog weinig verlangens en dromen overeind. Dit veranderde leven zorgt ervoor dat de persoon op zoek moet gaan naar nieuwe ambities. Wanneer deze parels (opnieuw) zichtbaar zijn gemaakt, kan worden gekeken welke snoeren nodig zijn om terug de verbinding aan te gaan, met zichzelf of met anderen. Zo haalde een vrouw met NAH aan dat zij haar kwaliteit ‘goed luisteren’ wil kunnen inzetten. Samen met haar ga ik op zoek naar hulpbronnen in de omgeving. Uiteindelijk zal zij zich betrokken raken bij een buurthuis waar ze andere mensen leert kennen en haar parel kan inzetten. Het snoer lijkt gevonden!

Samenspel in een schatkistje

Dit samenspel tussen persoonlijke krachten (de parels) en de omgevingshulpbronnen (de snoeren), zorgen voor een uniek parelsnoer. Met eenzaamheid omgaan is maatwerk: wat voor de ene werkt, werkt daarom niet voor de ander. De persoon kiest zelf de interventies of tools die het best bij zijn unieke situatie passen. Zowel de parels als snoeren worden verzameld in een connectiebox. Met de metafoor van de connectiebox is een omslag mogelijk in het denken over en het handelen ten aanzien van eenzaamheid als een standaardgevoel: naast de mogelijkheid tot sociaal-culturele activering (de snoeren) is persoonlijke activering minstens even belangrijk (de parels). Dit persoonlijke schatkistje biedt een houvast en is een geheugensteun voor het eigen parelsnoer: wat zijn mijn parels en hoe ga ik via de snoeren de verbinding aan?

Conclusie

Via de parels, het snoer en de schatkist wordt eenzaamheid onrechtstreeks aangepakt: door te focussen op de talenten en aspiraties die veelal zijn ondergesneeuwd door de veranderde situatie bij personen met NAH, een CA en hun mantelzorgers, door deze persoonlijke activering, voelt men zich terug sterk genoeg om de verbinding aan te gaan, uitgaande van welke behoefte de persoon heeft.

Voor wie zou u de metaforen van het parelsnoer en de schatkist kunnen toepassen? Kent u nog andere manieren om eenzaamheid bij deze groepen mensen tegen te gaan? Laat het weten in een reactie onder dit bericht.

Informatie