Eenzaamheid heeft door corona meer aandacht gekregen en is normaler geworden. Maar wist u dat vooral emotionele eenzaamheid is toegenomen door corona? En dat alleen via maatwerk mensen daadwerkelijk ondersteund worden bij eenzaamheid? Ook afleiding en het aanpassen van verwachtingen blijken daarbij belangrijk te zijn. Ontdek deze inzichten (en meer) van onderzoeker Eric Schoenmakers in onze serie “wetenschappers aan het woord”.
Actuele inzichten in tijden van corona
1. Eenzaamheid krijgt nog meer aandacht
Het is misschien een open deur, maar het is toch opvallend dat eenzaamheid door corona nog meer aandacht heeft gekregen, aldus Eric Schoenmakers. Zelfs de koning benoemt het en laat zich zien bij de Week tegen Eenzaamheid.
2. Eenzaamheid is misschien normaler geworden
Mensen van alle leeftijden zijn nu meer aan huis gebonden. Dat geldt niet alleen voor jongeren en ouderen, maar ook voor volwassenen, die nu vaak thuis werken. Zo kan iedereen eenzaamheid nu meer ervaren en benoemen, aldus Schoenmakers. Corona biedt een excuus: mensen kunnen nu makkelijker zeggen dat ze eenzaam zijn. De coronacrisis maakt het gevoel van eenzaamheid toegankelijker.
3. Emotionele eenzaamheid is toegenomen
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat vooral emotionele eenzaamheid is toegenomen door corona. Als buitenstaander zou je dat misschien niet verwachten, aldus Schoenmakers. Je zou verwachten dat sociale eenzaamheid toeneemt, omdat we in deze tijd minder mensen zien. Maar: sociale eenzaamheid blijkt gelijk te zijn gebleven, terwijl emotionele eenzaamheid is toegenomen. Een mogelijke verklaring is dat emotionele eenzaamheid vaak gekoppeld is aan een levenspartner. In relaties die net iets minder ‘goed’ zijn, worden in deze tijd de ruwe kantjes zichtbaarder. Dan blijkt dat de relatie toch minder is dan je ervan verwacht; dit kan leiden tot een toename van emotionele eenzaamheid.
Fundamentele inzichten
Hierna staan de zogenaamde ‘cornerstone inzichten’ van Eric Schoenmakers. Het gaat om inzichten over eenzaamheid die hij in zijn loopbaan heeft opgedaan en die naar zijn idee belangrijk zijn voor de praktijk van wethouders, beleidsambtenaren of projectleiders bij de aanpak van eenzaamheid.
4. Alleen maatwerk helpt tegen eenzaamheid
Eenzaamheid is een individuele ervaring, aldus Schoenmakers. Elke individuele eenzaamheid kent andere oorzaken, gevolgen, belevingen en vormen. Daarnaast heeft iedereen een andere manier om met eenzaamheid om te gaan (de zogenaamde ‘copingstrategie’): de een heeft de voorkeur voor afleiding, de ander voor het verbeteren van contact met bekenden, terwijl weer een ander vooral bij zichzelf te rade gaat. Deze individuele situatie zorgt ervoor dat er niet één aanpak is die werkt voor iedereen.
5. Maatwerk leveren kan alleen met een goed gesprek
De enige manier om het individuele probleem van een persoon te koppelen aan een passende interventie, is door het voeren van een goed gesprek, of meerdere goede gesprekken. Dit kost veel tijd en geld, realiseert Eric Schoenmakers zich. Maar: niet-passende oplossingen kosten nog meer tijd en geld, want dan zijn inspanningen ‘weggegooid geld’.
6. Niet alles is eenzaamheid
Het voorkomen of tegengaan van eenzaamheid vraagt een specifieke aanpak, zoals hierboven is aangegeven. Die aanpak verschilt van andere maatschappelijke inzet, zoals het bevorderen van sociale cohesie, het stimuleren van participatie of het organiseren van ontmoetingen. Organisaties die zich op dergelijke doelen richten, kunnen hun resultaten beter inzichtelijk maken als ze hun inzet specifiek omschrijven of benoemen. En dat hoeft niet altijd eenzaamheid te zijn.
Extra inzichten
Eric Schoenmakers heeft tot slot nog een aantal andere inzichten.
7. Afleiding is een waardevolle strategie
Een manier om met eenzaamheid om te gaan is het zoeken van afleiding. Bijvoorbeeld door het lezen van een boek, Netflixen, tuinieren of social media checken. Dit is een heel normale én veelgebruikte copingstrategie, aldus Schoenmakers. Deze strategie lost uiteindelijk iemands eenzaamheid niet fundamenteel op, maar kan wel waardevol zijn.
8. Verwachtingen aanpassen blijkt goed te helpen
Eenzaamheid kan gedefinieerd worden als het gat tussen de (kwaliteit van) relaties die je hebt en die je wilt. Vaak zetten hulpverleners in hun activiteiten betreffende eenzaamheid in op het verbeteren van de relaties. Volgens Eric Schoenmakers blijkt echter dat het bijstellen van verwachtingen ook vaak en succesvol gebruikt wordt door mensen die met eenzaamheidsgevoelens te maken hebben. Mensen passen hun verwachtingen aan door stil te staan bij de ander: ‘kan ik dat van de ander verwachten, past dat bij de ander?’. Maar al te vaak blijkt de ‘oplossing’ niet zozeer in ‘de ander’ te zitten, maar in het bijstellen van de eigen verwachtingen ten aanzien van die ander. Dat helpt het eenzaamheidsgevoel te verminderen.
9. Eenzaamheid is miljoenenbusiness
Bij de aanpak van eenzaamheid zijn veel mensen betrokken. Niet alleen vrijwilligers, maar ook bijvoorbeeld sociaal werkers, zorgmedewerkers en ambtenaren van het Rijk en provinciale en lokale overheden. Per saldo, zo stelt Schoenmakers, gaan er miljoenen euro’s in om. Dit vraagt om zorgvuldige afwegingen om de middelen tegen eenzaamheid goed te besteden. Daarbij, zo stelt Schoenmakers, kan passende inzet rondom eenzaamheid mogelijk veel besparen in medische kosten. De enorme hoeveelheid geld die omgaat in dit vraagstuk alleen al maakt dat we eenzaamheid heel serieus moeten nemen.
10. Fun fact: Eenzaamheid en online rolplaying games
Een van de meer opmerkelijke onderzoeken die laatste jaren gedaan zijn op het gebied van eenzaamheid in recente jaren ging over het effect van online rolplaying games (zoals World of Warcraft) op eenzaamheid. Twee Slowaakse onderzoekers toonden in 2016 aan dat spelers van deze spellen zich online minder eenzaam voelen dan in hun ‘normale leven’ offline. Bovendien bieden deze spellen een mogelijkheid aan hun spelers om in een voor hun veilige omgeving met anderen te leren communiceren en samenwerken. Hoewel er vaak een beeld bestaat van online gamers dat zij zich in een ongewenst sociaal isolement bevinden, zijn ze dus misschien juist wel bezig met zich wapenen om beter te functioneren in ‘de echte wereld’.
Tot slot
Herkent u de inzichten van Eric Schoenmakers? Hoe past u deze toe in de praktijk? Laat het weten in een reactie onder dit bericht.
Informatie
Publicatiedatum | 29 oktober 2020 |
Laatste aanpassing | 29 oktober 2020 |
Bron | Eric Schoenmakers |
Onderwerpen | Aandacht, emotionele eenzaamheid, maatwerk, afleiding, miljoenenbusiness |
Goed om te lezen dat de inzichten passen bij het concept van ZorgMies: individuele welzijnszorg. Per definitie dus maatwerk. We pretenderen daarmee niet voor iedereen die eenzaam is de oplossing te zijn, maar leveren wel een fatsoenlijke bijdrage om vereenzaming te verlagen in onze samenleving.
Eenzaamheid is een individueel gevoel en hoort bij het leven. Het komt vooral voor na een levensgebeurtenis, een verandering in je leven, klein, groot, leuk, niet leuk, gewenst, ongewenst. Dat geeft al aan dat ieder persoon dat op zijn eigen manier ervaart, doormaakt. Alleen iemand zelf kan daarom ontdekken wat hem of haar helpt, waar behoefte aan bestaat. Dat vraagt om begeleiding met maatwerk. Met de cursus Creatief Leven, coach ik als Specialist Eenzaamheid, iemand individueel, hetzij één op één, hetzij individueel binnen een groep. De cursus is ontwikkeld door Jeannette Rijks, Faktor5. Alle gecertificeerde Specialisten Eenzaamheid zijn door haar opgeleid.