Jongeren en eenzaamheid: dit zijn de feiten

Ook jongeren kunnen eenzaam zijn. Daar is de laatste tijd veel aandacht voor. En dat is terecht, ook omdat aandacht voor eenzaamheid bij jongeren preventief kan werken voor de rest van hun leven. Daarom is het goed om ook voor die doelgroep de feiten op een rij te zetten.

Update 3 juni 2021: kijk ook naar de nieuwe Stand van zaken eenzaamheid onder jongeren.

De aantallen

Er zijn verschillende cijfers over eenzaamheid onder jongeren in omloop:

  • volgens Movisie voelt  40 tot 70% van de 12- tot 25-jarigen zich wel eens eenzaam. En 3 tot 10% van de jongeren is langdurig eenzaam.
  • volgens het EenVandaag Opiniepanel voelt  43% van de jonge mensen zich minstens één keer per week eenzaam.

Meer basiskennis en feiten leest u in dit bericht.

 

Lees hier een aantal voorbeelden van jongeren die met eenzaamheid te maken hebben (uit: Linda Magazine, april 2020):

De oorzaken: omgeving, vaardigheden, gedachten

Volgens onderzoeker Gerine Lodder van Tilburg University zijn er drie hoofdfactoren voor eenzaamheid bij jongeren.

  1. Sociale omgeving: er kan sprake zijn van een mismatch met de omgeving. Denk aan gepest worden, of geen aansluiting vinden bij een groep.
  2. Sociale vaardigheden: er zijn jongeren die moeite hebben met sociale vaardigheden. Dat kan variëren van netjes gedag zeggen tot subtielere zaken zoals het aanvoelen van geldende sociale codes en normen. Deze vaardigheden zijn zowel offline als online belangrijk.
  3. Negatieve gedachten: jongeren met een negatieve blik op zichzelf en anderen hebben ook een verhoogde kans om te vereenzamen. Daarom is voor deze groep vaak extra inzet nodig om via interventies positieve ervaringen te bieden.

NB1: volgens Gerine Lodder blijkt uit onderzoek dat social media slechts een minimaal effect heeft ten aanzien van eenzaamheid. Dit effect wordt vaak overschat!

NB2: Gerine Lodder geeft in een lezing op 7 november 2019 in Breda bovendien aan dat ook iemands genen van invloed kunnen zijn op de vatbaarheid voor eenzaamheid. Het is belangrijk om dit in het achterhoofd te houden: dat het voor sommige mensen lastiger is om eenzaamheid te doorbreken.

 

De gevolgen

Net als bij andere doelgroepen, heeft aanhoudende eenzaamheid bij jongeren gevolgen. Join Us noemt de volgende:

  • mentale problemen; zoals depressie, een laag zelfvertrouwen, verminderd cognitief functioneren en suïcidale gedachten;
  • gedragsproblemen; zoals het delinquentie, overvloedig drinken, roken en drugsgebruik;
  • lichamelijke problemen; zoals verhoogde stressreacties van het lichaam en slaaptekort;
  • maatschappelijke problemen; zoals verhoogde zorgbehoefte, vroegtijdig schoolverlaten en delinquentie;
  • hiermee heeft eenzaamheid bij jongeren een (indirecte) invloed op hoge zorgkosten (Lodder, van Roekel & Verhagen, 2016).

 

De oplossingen: taboe weg en maatwerk

Wat kan er gedaan worden aan eenzaamheid bij jongeren? Net als voor andere doelgroepen,  is het belangrijk dat het taboe van eenzaamheid bij jongeren eraf gaat. Dat mensen erover praten, en aandacht voor het onderwerp standaard inbouwen in bijvoorbeeld gesprekken van de schoolarts of mentoren. Daarnaast is maatwerk nodig, passend bij de mate van eenzaamheid en de oorzaken: zo heeft de ene jongere training in sociale vaardigheden nodig, en de ander bijvoorbeeld baat bij meer zelfvertrouwen of meer positieve, helpende gedachten. In eerdergenoemde lezing gaf Gerine Lodder aan dat gedragstherapie vaak het beste werkt, en daarna aandacht voor sociale vaardigheden.

Gerine Lodder geeft ook aan dat bij de aanpak van eenzaamheid bij jongeren bijna altijd wordt gekozen voor manieren om sociaal contact te bevorderen. Maar: volgens haar werkt dat juist niet en kan het zelfs negatief uitpakken. Want: het moet er om gaan om de onderliggende oorzaken van eenzaamheid aandacht te geven. Als dat niet gebeurt, dan gaat een jongere naar een ontmoetingsgelegenheid en weet hij/zij nog steeds niet hoe contact te maken, en is hij/zij alleen een negatieve ervaring rijker.

 

Plus: meldpunt

De landelijke aandacht voor eenzaamheid bij jongeren is mede te danken aan de start van het Meldpunt Eenzame Jongeren van Join Us. Dit is een stichting die in steeds meer gemeenten in Nederland tweewekelijkse ontmoetingen voor jongeren organiseert. Die bijeenkomsten vinden op leuke plekken plaats. Ook zijn er ervaren begeleiders aanwezig om de jongeren te helpen vrienden te maken en te behouden. Natuurlijk zijn ook het reguliere jongerenwerk, de Kindertelefoon en vele andere lokale initiatieven geschikt om eenzame jongeren te helpen.

Update 3 juni 2021: kijk ook naar dit nieuwe overzicht van aanbod voor eenzaamheid bij jongeren

Wilt u niets missen over de ontwikkelingen van de aanpak van eenzaamheid?

Abonneer uzelf nu op de tweewekelijkse nieuwsbrief van Aanpakeenzaamheid.nl en ontvang relevante artikelen over de aanpak van eenzaamheid. Mis het niet.

Je bent succesvol ingeschreven!